Każdego dnia wstajemy, wysyłamy dzieci do szkoły, pędzimy do pracy, zajmujemy się codziennymi obowiązkami. Nie uświadamiamy sobie, czy nie myślimy a może nie dopuszczamy myśli, że wszystko co mamy jest kruche, ulotne. Nie dopuszczamy do siebie myśli, że możemy wszystko stracić w jednej chwili. O tym jak nasze życie i ustalony porządek może obrócić się pyły na chwilę uświadamiamy sobie oglądając wiadomości o katastrofach i klęskach, takich jak ostatnie pożary w Szwecji i Grecji, katastrofa w Genui, atak terrorystyczny z wykorzystaniem polskiej ciężarówki w Berlinie czy katastrofa budowlana w Lublinie 2017 roku, a także uderzenie pioruna w dom w Świdniku tego samego roku. Takie wydarzenia zdarzają się niespodziewanie i w naszej świadomości trwają krótko bo przecież każdego dnia wstajemy… . Szybko o nich zapominamy, bo nie dotyczą nas.

A przecież niespodziewane wydarzenie wymieniając od – najczęściej dziejącego się – wypadku drogowego, przez pożar, wypadek budowlany, wydostania się do otoczenia substancji niebezpiecznej i najmniej spodziewanego u nas i przez nas ataku terrorystycznego albo innego zagrożenia może odwrócić nasze życie do „góry nogami”. Wielu tragedii nie unikniemy ponieważ dzieją się w wyniku zdarzeń niezależnych od nas.
Świadomość tego co może nas spotkać i wiedza jak możemy tego uniknąć pozwoli na zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia, a poznając zasady postępowania w sytuacjach zagrożenia – w „zarządzaniu kryzysowym” zwanych sytuacjami kryzysowymi – z pewnością przyczyni się do minimalizacji ich skutków, ograniczenia wylanych łez. Ma to odniesienie także do sytuacji, których urzeczywistnienia nikt nie dopuszcza czyli w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Działania jakie powinien podjąć samorząd to: zapobieganie im, przygotowanie się na ich wystąpienie, skuteczne i odpowiednio wczesne ostrzeganie przed ich wystąpieniem a na koniec minimalizowanie skutków ich wystąpienia.

Dlatego potrzebna jest nam, oprócz znajomości zasad postępowania w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia, sprawna i skuteczna komórka do spraw zarządzania kryzysowego – na szczeblu powiatu to Centrum Zarządzania Kryzysowego, a na szczeblu miejskim Stanowisko ds. Zarządzania Kryzysowego. Będą one realizować zadania związane m.in. z: zapewnieniem bezpieczeństwa mieszkańcom powiatu i miasta polegające na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przejmowaniem kontroli w przypadku ich wystąpienia. Następnie na odtwarzaniu infrastruktury, przywracając ją do pierwotnego stanu zgodnie z wcześniej zaplanowanymi działaniami.

Do zadań gminy należy ostrzeganie, alarmowanie i informowanie o zagrożeniach, ewakuacja oraz zapewnienie pomocy medycznej i socjalnej w zakresie wyżywienia i zakwaterowania. Powiaty ponadto koordynują działania reagowania kryzysowego z wykorzystaniem podległych służb, inspekcji, straży oraz organizacji pozarządowych. Szczególnie istotne jest powołanie Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego, ponieważ samorząd powiatowy jest administracją publiczną, w której zespala się administracja samorządowa z rządową. W jej skład wchodzą: Komenda Powiatowa Policji, Komenda Powiatowa Straży Pożarnej, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego. Choć zwierzchnictwo starosty nad powiatowymi służbami, inspekcjami i strażami nie ma charakteru służbowego to wymienione są powiatowymi jednostkami budżetowymi w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych i wchodzą w skład powiatowej administracji zespolonej. Ponadto jako niezespolona administracja rządowa na terenie powiatu funkcjonują: Powiatowy Inspektorat Weterynarii i Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.

Dlaczego dla nas jest ważne powołanie do istnienia centrów zarządzania kryzysowego?

Niespodziewane wydarzenie, jak pożar, katastrofa budowlana, skażenie środowiska, atak terrorystyczny czy inne niezdefiniowane zagrożenie, które może odwrócić nasze życie do „góry nogami”. I dlatego Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego potrzebne jest aby sprawnie, skutecznie i w pełnym zakresie:

• koordynować działania w powiecie wykorzystując organy administracji zespolonej,
• dysponować siłami i środkami w powiecie,
• zapewnić wsparcie poziomu wojewódzkiego,
• zapewnić współdziałanie z sąsiadami,
• umożliwić wsparcie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• ocenić straty w wypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych,

Oraz Miejskie Stanowisko ds. Zarządzania Kryzysowego po to, aby m.in.:

• koordynować działanie sił będących w dyspozycji gminy,
• umożliwić zorganizowanie pomocy dla poszkodowanej ludności,
• zapewnić wsparcie poziomu powiatowego,
• zaangażować organy miejskie do pomocy poszkodowanym.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym określa m.in., że w przypadku zagrożenia obowiązek podjęcia adekwatnych działań spoczywa na samorządzie. Wymaga to przygotowania się na wystąpienie zagrożenia, planowania reakcji, radzenie sobie z zagrożeniem w sposób zorganizowany oraz przywrócenie sytuacji do stanu przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej.

Wspomniana ustawa mówi, że:

Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.¹

We wszystkich działaniach „kryzysowych” oprócz wiedzy, zaangażowania, umiejętności i sprawności prowadzących działania ratunkowe i uczestniczących w akcji ratunkowej niezbędna jest empatia dla poszkodowanych, ale i zrozumienie oraz dostosowanie się do poleceń prowadzących akcję ratunkową.

Zarządzanie kryzysowe to swoiste uszy i oczy miasta. Jest łącznikiem i koordynatorem między każdym zdarzeniem a jednostkami reagującymi, niosącymi pomoc doraźną i długoterminową.

1. Art.2. Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. 2017 poz. 209)

Pisząc ten artykuł korzystałem z własnego doświadczenia oraz:
1. „Wybrane zagadnienia z zakresu planowania cywilnego w systemie zarządzania kryzysowego RP” Pod redakcją mł. bryg. dr inż. Dariusza Wróblewskiego, Wydawnictwo CNBOP-PIB
2. „Zarządzanie kryzysowe. Wybrane wyniki badań naukowych i prac rozwojowych” Redakcja naukowa bryg. dr inż. Dariusz Wróblewski, Wydawnictwo CNBOP-PIB

Wojciech Chojnacki